Nieuwe financieringsarrangementen: landbouw, landschapsbeheer
| Functie / Domein: | Landbouw, landschapsbeheer |
| Illustratie van: | Nieuwe financieringsarrangementen |
U vindt hier een aantal voorbeelden van nieuwe, creatieve financieringsarrangementen die bijdragen aan opschaling en verankering van systeeminnovaties in de landbouw en het landschapsbeheer. De vernieuwing zit in een nieuwe manier van omgaan met een of meer van de volgende financieringsaspecten: tijd, spelers (nieuwe partijen of oude partijen met nieuwe rollen) en manieren van verrekening.
I Niet-bancaire financieringsvormen voor multifunctionele landbouw
Een lijn van systeeminnovatie in de landbouw is die van multifunctionele bedrijven die bijvoorbeeld recreatie en landbouw of zorg combineren. Deze bedrijven hebben soms behoefte aan nieuwe vormen van financiering. Als er onvoldoende zekerheden zijn, hebben zij moeite om een bancaire lening te krijgen. En er zijn ook ondernemers die een banklening liever vermijden, omdat andere structuren beter passen bij hun bedrijfsstrategie.
Er worden nu allerlei alternatieve financieringsvormen ontwikkeld. We noemen hier twee voorbeelden. Ze komen uit een verkennende studie naar nieuwe financieringsvormen voor multifunctionele landbouwbedrijven uit 2009 (Veen et al, 2009).
Het Pergolabedrijf
Dit is een financieringsvorm, waarbij burgers meedoen in de financiering (community supported agriculture). Klanten van het pergolabedrijf zijn deelnemers in het bedrijf. Daartoe sluiten boer en deelnemers een contract. De boer zegt toe de aarde, planten en dieren zo goed mogelijk te verzorgen. De deelnemers leggen zich vast om een deel van de oogst af te nemen en de kosten daarvoor te dragen, ongeacht de grootte van de oogst. Zo ontvangt de boer een vast bedrag en daarmee een gegarandeerd inkomen. De klanten praten mee over het teeltplan, hebben inzicht in cijfers en recht op goede en verse producten.
De Commanditaire Vennootschap (CV)
Dit is een andere financieringsvorm. Daarin oefenen één of meerdere partners onder een gemeenschappelijke naam een bedrijf uit. Een CV bestaat uit één of meer beherende vennoten en één of meer stille vennoten. De beherende of gecommanditeerde vennoten brengen geld, goederen, arbeid en/of goodwill in. Ze zijn bevoegd om te handelen namens de vennootschap. De stille vennoten hebben alleen een financiële inbreng. Ze mogen niet namens de vennootschap optreden. Verschillende partijen kunnen stille vennoot zijn: een vermogende burger, een zorginstelling, maar ook een ondernemer die zijn bedrijf inbrengt en daar een deel van de winst terug ontvangt van de onderneming waarin hij vennoot is.
II Financieringsarrangement Netlandschap
Netlandschap is een systeeminnovatief concept van het InnovatieNetwerk. Het is een antwoord op de constatering dat een aantrekkelijk landschap niet meer, zoals in het verleden, ontstaat als bijproduct van de landbouw. Netlandschap gaat uit van landschap als een hoofdproduct naast agrarische opbrengst. Een voorbeeld van een uitwerking van Netlandschap is het idee van zogenoemde Knooperven. Knooperven zijn boerenerven die door middel van paden en beplanting met elkaar verbonden zijn. De ambitie van Knooperven is om bedrijfsontwikkeling mogelijk maken in een kleinschalig landschap, om burgers kansen te bieden om op grotere knooperven te wonen. Daarbij nemen die burgers verantwoordelijkheid voor het beheer en onderhoud van de karakteristieke beplanting die de knooperven verbindt.
Uitzichtgarantie
Volgens het Netlandschapconcept betalen burgers en bedrijven die belang hebben bij een aantrekkelijk landschap daaraan mee. Een directe betaling voor landschappelijke kwaliteit (via entree) blijkt echter lang niet altijd eenvoudig. Directe betaling is niet altijd gewenst. Een van de nieuwe arrangementen die InnovatieNetwerk bedacht is de uitzichtgarantieverzekering: huizenbezitters verzekeren hun vrije uitzicht voor bijvoorbeeld een periode van twintig jaar. De premie wordt deels gebruikt voor beheer van het landschap
Als het vrije uitzicht toch vervalt, krijgen de huiseigenaren een schadeloosstelling. Het Ministerie van landbouw selecteerde daarop twee pilotgebieden (Amstelland bij Amsterdam en het Binnenveld tussen Wageningen, Ede, Rhenen en Veenendaal als proefgebied voor experimenten met alternatieve financiering van landschapsbeheer.
III Landschapsveiling
Een ander idee voor de financiering is de landschapsveiling. Via de landschapveiling (fysiek in het land en via een website) kan iemand een landschapselement zoals een heg, graft, holle weg of boomgaard adopteren (‘kopen').
IV Streekrekening
De Streekrekening is ons laatste voorbeeld van een nieuw financieel arrangement. Het is een arrangement van de Rabobank, in samenwerking met nationale en regionale landschappen. Overheden, bedrijven en streekorganisaties openen de streekrekening bij één van de betrokken banken. Zij ontvangen over hun spaargeld minimaal een marktconforme rentevergoeding. De Rabobank geeft daarop een bonus, die rechtstreeks naar een fonds vloeit. Deelnemende bedrijven worden uitgenodigd om eenzelfde percentage of meer te doneren. Het streekrekening-arrangement sluit aan op de wensen van bedrijfsklanten die verantwoordelijkheid willen nemen voor hun bedrijfsomgeving: het gebied waarin zij werken en waarin de medewerkers wonen. Voor de landschappen is het een nieuwe en aantrekkelijke manier om inkomsten te genereren.
Het Groene Woud
De eerste streekrekening was die voor Het Groene Woud in Noord Brabant. Het betrokken fonds is het Streekfonds Het Groene Woud. Deze heeft ook inkomsten uit legaten, giften, subsidies, opbrengsten van de streekloterij. Een Stichting beheert de gelden. Zij gebruikt de gelden onder andere voor grondaankoop voor natuurbeheer en voor het herstel van karakteristieke landschapselementen. Ook jaagt de Stichting duurzame economische ontwikkelingen in het gebied aan.
Bronnen
Niet bancaire financieringsvormen voor multifunctionele bedrijven
Veen, E., M.Vijn, B.van der Waal en A.Dekking (2009). Alternatieve financieringsvormen - een kans voor het multifunctionele landbouwbedrijf? Een verkenning van niet-bancaire financieringsvormen voor het multifunctionele bedrijf. Wageningen UR, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving Bv. Akkerbouw, Groene ruimte en Vollegrondgroenten: Wageningen
Nieuwe financeringsarrangementen voor Landschapsbeheer
