Nieuwe sociale arrangementen

De verankering van nieuwe, duurzame praktijken gaat vaak samen met de ontwikkeling van nieuwe sociale arrangementen. Hieronder vindt u een aantal voorbeelden. De nieuwe arrangementen hebben gemeen dat het gaat om allianties of netwerken van partijen die in het verleden niet met elkaar samenwerkten.

Marine Stewardship Council

De Marine Stewardship Council (MSC) bevordert duurzame visserij. Het MSC is opgericht in 1996 door het Wereld Natuurfonds en Unilever, de grootste visverwerker in de wereld. Unilever werd in die tijd geconfronteerd met een campagne van Greenpeace. Het bedrijf besloot tot een offensieve strategie. Het zocht contact met het Wereld Natuurfonds voor samenwerking: een nieuw sociaal arrangement.

Het MSC-keurmerk

WNF en Unilever kwamen een op marktmechanismen gestoeld arrangement overeen. Zij richtten het MSC op: een non-profitorganisatie, die een keurmerk duurzaam gevangen vissoorten maakte. Iedere visserijonderneming in de wereld kan nu opteren voor dat keurmerk. Het MSC-keurmerk is uitgegroeid tot een gerespecteerd instituut. De standaard voor duurzame visserij ontstond in een omvangrijk proces van twee jaar (1997-1999). Experts uit de wetenschap, milieuorganisaties en de visserijsector hebben daarvoor samengewerkt. Het MSC lijkt een succes. Het aantal MSC-producten en het aantal betrokken landen groeit. Anno 2009 bevond zo'n 8% van de wereldwijde zeevisserij voor menselijke consumptie zich in het MSC-programma.

Nieuwe netwerkorganisaties voor systeeminnovatie

Rond de eeuwwisseling richtte het ministerie van LNV een organisatie voor systeeminnovatie op: InnovatieNetwerk. Dit gebeurde in reactie op een veelheid van problemen waarmee de Nederlandse landbouw worstelde: afbouw van Europese subsidies, milieuproblemen, toenemende vraag voor dierenwelzijn, en volksgezondheidprobleem. Die maakten volgens het ministerie radicale systeeminnovaties in de landbouw nodig. InnovatieNetwerk kreeg daarvoor de opdracht.

Andere netwerkorganisaties

Na InnovatieNetwerk kwamen er ook andere - vaak tijdelijke - organisaties voor systeeminnovatie. Zoals Habiforum voor ruimtelijke ordening, Transumo voor duurzame mobiliteit, PSi Bouw voor innovatie in de bouw en Transforum voor kennisontwikkeling voor duurzame landbouw. Deze nieuwe organisaties (nieuwe sociale arrangementen) hebben gemeenschappelijk dat ze werken als netwerkorganisaties die in samenwerking systeeminnovatie bevorderen. Bij sommige ligt de nadruk meer op kennisontwikkeling, andere zoals InnovatieNetwerk hebben ook tot taak te zorgen dat andere partijen concepten ontwikkelen.

Round tables

Een nieuw type sociaal arrangement is ook dat van ‘Round tables': multi-stakeholder overleg met als doel een bepaalde handelsketen te verduurzamen. Een voorbeeld is de (eerste) Round table for responsible palm oil, RSPO. Het WWF nam in 2001 het initiatief hiervoor. De organisatie begon informele samenwerking met een aantal producenten, handelsbedrijven, verwerkers en detailhandel. Deze partijen organiseerden vervolgens een round table bijeenkomst over hun plannen, met ook nieuwe partijen. In 2004 werd het initiatief onder het Zwitserse Burgerlijk Rechtboek geformaliseerd. Leden van de Roundtable for responsible palm oil (RSPO) zijn telers, verwerkers, handelaren, producenten van consumentengoederen, retailers, banken en investeerders, milieu- en natuurorganiaties en ngo's die zich bezig houden met sociale kwesties. Het voornaamste doel van RSPO is om de groei en het gebruik van duurzame palmolieproducten te bevorderen door geloofwaardige standaards en betrokkenheid van stakeholders.

De Round table werkt via consensus. Activiteiten zijn onder meer:

• Het ontwikkelen van acceptabele, geloofwaardige definities en criteria voor duurzame palmolieproductie en gebruik
• Het opzetten en uitvoeren van projecten om best practices te helpen bij implementatie
• Het ontwikkelen van oplossingen voor praktische problemen die samenhangen met de adoptie en verificatie van best practices voor bijvoorbeeld het ontwikkelen en beheer van plantages, management, handel en logistiek
• Het verwerven van middelen van private en publieke fondsen voor projecten te financieren
• Het communiceren van de RSPO activiteiten en resultaten naar alle stakeholders en het bredere publiek.

Behalve de Round table voor palmolie bestaan er bijvoorbeeld ook Round tables voor soja en cacao.

Bronnen

Marine Stewardship Council: Bronnen: Wikipedia, en de website van het Marine Stewardship Council.

Round tables:

• Palmolie: http://www.rspo.org/
• Soja:http://www.responsiblesoy.org/en/
• Cacao: http://www.icco.org/sites/www.roundtablecocoa.org/