Contra-intuïtief innoveren

 

Gebruikt voor

Het in kaart brengen en via interventies doorbreken van gefixeerde patronen in cognitie en sociale omgeving.

Uitgangspunten

De aanpak van contra-intuïtief innoveren is gebaseerd op theorie over sociaalcognitieve configuraties. Deze theorie zegt dat bij intensieve contacten tussen mensen gedeelde opvattingen (kennis) en vaste omgangsvormen ontstaan. Die kunnen tot taboes en belemmeringen voor innovatie leiden, en tot uitsluiting van derden.

Wat doet u?

U analyseert  netwerken in termen van actoren, hun opvattingen, kennis en omgangsregels (zie ook Methoden, actoranalyse). Belangrijke vragen zijn:

• Met welke betrokkenen heeft een actor contact en met welke niet en waarom niet?
• Waarover praat die actor? Waarover praat niet? En waarom niet?

Op basis van de informatie kunt u ‘configuraties' (deelnetwerken die zich kenmerken door actoren en gedeelde percepties en kennis) onderscheiden. Ook kunt u zo fixaties binnen en tussen configuraties in kaart brengen, inclusief de mechanismen die deze fixaties veroorzaken en in stand houden.

In een volgende stap formuleert u interventies die erop gericht zijn deze fixaties te verminderen, zodat ruimte ontstaat voor leerprocessen. Bij cognitieve fixatie richt u de interventie op nieuwe actoren of nieuwe spelregels. Bij sociale fixaties - fixaties in het netwerk of de omgangsregels tussen betrokkenen - brengt u juist nieuwe inhoud in.

Randvoorwaarden

Omdat de vernieuwers vaak deel uitmaken van de bestaande configuratie met zijn vanzelfsprekendheden, verdient het aanbeveling externe onderzoekers in te schakelen. Die werken bij voorkeur samen met betrokkenen, zodat het onderzoek een gezamenlijke analyse en leertraject wordt. 

Meer informatie

Termeer, C.J.A.M. and B. Kessener (2007). Revitalizing stagnated policy processes. Journal of  Applied Behavioral Science, 433(2), pp. 232-256.

Gebruikt door

Oa. Katrien Termeer, Wageningen UR.