Reflexieve procesmonitoring (RPM)
Gebruikt voor
Het in kaart brengen van leerprocessen en ondersteunen van reflectie van projectdeelnemers om systeeminnovatieprojecten te helpen versterken.
Uitgangspunten
De methode gaat er van uit dat deelnemers aan een systeeminnovatief project eerder tot ingrijpende, samenhangende actie komen wanneer ze regelmatig reflecteren op projectactiviteiten en -resultaten en op ontwikkelingen in het huidige systeem en de langetermijnambitie. Dat zou gebeuren doordat de reflectie de deelnemers er toe brengt doelen en waarden bij te gaan stellen (tweede-orde-leren), barrières in het dominante systeem als kans te gaan zien en een aanpak voor het oplossen van deze barrières te gaan bedenken (systeemleren).
Wat doet u?
Met Reflexieve procesmonitoring onderzoekt u via leerprocessen van projectdeelnemers of er sprake is van nieuw handelen en van institutionele verandering. Daarvoor monitort en evalueert u die leerprocessen via een samenhangend maar niet vaststaand geheel van activiteiten, indicatoren en instrumenten. Dat gebeurt via een (voortdurende) cyclus van meer of minder geïntegreerde stappen.
Deze cyclus begint met waarnemen. Daarvoor gebruikt bijvoorbeeld interviews, participatie in bijeenkomsten en dergelijke. De tweede stap is dat u deze waarnemingen analyseert. In een derde stap laat u de leden van het projectteam of de deelnemers in het project reflecteren op de bevindingen van de eerste twee stappen. De laatste stap is dat de deelnemers of projectleiding eerder geplande activiteiten gaan aanpassen of nieuwe activiteiten gaan ontwerpen. Bij elke stap staat de relatie tussen het project en het systeem centraal.
Voor het monitoren gebruikt u effectindicatoren voor de kwaliteit van het leer- en innovatieproces en procesindicatoren die iets zeggen over de procescondities voor leren in het netwerk. Zie daarvoor ook de specifieke methoden van RPM: reflexieve procesbeschrijving, collectieve systeemanalyse en indicatorensets.
Een reflexieve procesmonitorcyclus kan 'on the spot' gebeuren, en kan bijvoorbeeld de duur van een vergadering beslaan. Maar soms neemt zo'n cyclus een veel langere periode in beslag. Daarvan is bijvoorbeeld sprake als u wilt kijken of er op de langere termijn systeemleren plaatsvindt.
Randvoorwaarden
- Goed begrip van de achtergrond van de RPM aanpak en van de indicatoren. Daarnaast ervaring met procesfacilitatie en communicatieve werkvormen.
- Peer review met monitors van andere projecten om ruimte te maken voor reflectie.
- Vertrouwen tussen projectmanagement en RPM-monitor
Meer informatie
- Mierlo, B. van., Arkesteijn, M. en Leeuwis, C. (2010). Enhancing the Reflexivity of System Innovation Projects with System Analyses. American Journal of Evaluation 31 (2), pp. 143-161.
- Mierlo, B. van et al. (2010). Reflexieve monitoring in actie. Handvatten voor de monitoring van systeeminnovatieprojecten. Boxpress: Oisterwijk.
- Mierlo, B. van, M. Arkesteijn, B. Elzen en C. Leeuwis (2008). Leren over reflexieve procesmonitoring. Lessen uit de tweede ontwikkelingsfase van een methodologie voor ondersteuning van projecten gericht op systeeminnovatie Wageningen UR: Wageningen.
- http://transwikimunnity.pbworks.com/reflexieve+proces+monitoring
Gebruikt door
- Barbara Van Mierlo, Wageningen UR
- Boelie Elzen, Universiteit Twente: b.elzen@utwente.nl
- Marlèn Arkesteijn, Capturing Development: info@capturingdevelopment.com