Houden van Hennen: visievorming en visie

Context en aansluiting bij landschapsontwikkelingen

Het project Houden voor Hennen kwam voort uit de vraag van ministerie van LNV aan Wageningen UR (WUR) om nieuwe concepten voor veehouderij te ontwikkelen, en daarbij andere partijen te betrekken. Achtergrond was de maatschappelijke opgave aan de Nederlandse veehouderij om te innoveren. De veehouderij staat namelijk onder druk door dierziekten en -welzijn, milieuproblemen, volksgezondheid en toenemende concurrentie. Maar onderzoekers werkten meestal vanuit oude ideeën, geënt op een oriëntatie op een zo hoog mogelijke productie tegen zo laag mogelijke kosten. Milieuaspecten en dierenwelzijn werden daarin ingepast. Daardoor kwamen hun resultaten te weinig tegemoet aan de combinatie van uitdagingen.

Visievorming: proces en richtinggevende principes

De WUR-onderzoekers richtten zich allereerst op de pluimveehouderij. Een projectleidersduo ging aan de slag met een interdisciplinair team van WUR-medewerkers. Maar ze betrokken allerlei partijen: pluimveehouders, beleidsmedewerkers van LNV, medewerkers van de veevoederindustrie, dierenartsen, eierverwerkers, eierhandelaars, maatschappelijke organisaties én burgers - waaronder ook kinderen. Zij vroegen hen naar hun beelden en opvattingen over een gewenste pluimveehouderij. Via doorvragen kwamen oppervlakkige vanzelfsprekendheden ter discussie en kwam er zicht op de ruimte voor nieuwe oplossingen.

Doorvragen, een voorbeeld

Pluimveehouders vonden in eerste instantie dat de kostprijs van de eieren zo laag mogelijk moest zijn. Daarmee was elk extraatje voor kippen of burgers een kostenpost. Maar wat eigenlijk speelde, is dat zij voldoende opbrengsten nodig hebben. Dat kan in principe ook door ‘eieren-met-iets-extra's' voor wat meer geld te verkopen. Doorvragen bij burgers leverde bruikbare informatie op over wat zij bedoelden met ‘kippen zo natuurlijk mogelijk houden'. Burgers vonden belangrijk, dat de dieren zoveel mogelijk hun eigen gang kunnen gaan. Dat zou volgens hen uiteindelijk ook de consument ten goede komen, omdat kippen dan gezonder zijn. Zo ontstond uit de dieptegesprekken een beeld van kansen om de wensen van verschillende belanghebbenden met elkaar te verbinden; tegelijk brachten de onderzoekers ook al verschillende structuurknelpunten in kaart.

De WUR vertaalde de wensen en knelpunten in een globale oplossingsrichting. Vervolgens concentreerden de onderzoekers zich op wat technisch, economisch en cultureel haalbaar was. Ze probeerden voor structuurknelpunten creatieve oplossingen te vinden. Zo kwamen ze tot twee nieuwe ontwerpen voor een systeem van pluimveehouderij. Een daarvan is het Rondeel, zie figuur boven.

De visie afgezet tegen de criteria van een goede visie

In termen van criteria van een goede visie valt het volgende over het Rondeel te zeggen:

• Het ontwerp is een specifieke uitwerking van algemene principes (programma van eisen) voor een nieuwe oriëntatie
• Het Rondeelconcept is vernieuwend vooral in de mate van dierenwelzijn. De kippen leven in verschillende ruimtes en kunnen hun natuurlijk gedrag uitvoeren. Er zijn speciale ruimtes om te foerageren en te scharrelen met verschillende klimaatzones waaruit de kip kan kiezen. Het is daardoor ook aansprekend voor veel burgers
• Het ontwerp is robuust in zijn technische aspecten en economische haalbaarheid. Over dat laatste is overigens het nodig te doen geweest in het ontwerptraject. Want hoeveel extra geld mag een ei kosten dat het nieuwe veehouderijsysteem produceert? Wanneer levert het nieuwe systeem de ondernemer voldoende inkomen? In Houden van Hennen werd de oplossing gezocht in een combinatie van nieuwe oplossingen die minder kosten, en een veel nauwere verbinding met een (nieuwe) markt waar de eieren uit dit systeem als apart product ook meer marge zouden kunnen genereren dan gebruikelijk.
• Dat de WUR is geslaagd in zijn ambitie om een realistisch en aansprekendconcept neer te zetten, blijkt uit het feit dat het rondeelconcept nu is opgepakt door een aantal ondernemers - Rondeel BV - die het staltype gaan bouwen en exploiteren. Er staan nu Rondeelbedrijven in Nederland, maar ook in Spanje, Brazilië en China.

Rondeellbedrijf in Barneveld

Bronnen

• http://www.houdenvanhennen.nl/
• www.rondeel.org
• www.duurzameveehouderij.wur.nl/NL/projecten/houdenvanhennen/ontwerpenhvh/