Maatschappelijke business case zorg

Binnen het transitieprogramma Langdurige Zorg is voor een aantal experimenten een maatschappelijke business case (mBC) ontwikkeld. Doel was de kosten-batenafwegingen van de systeeminnovaties inzichtelijk te maken. Dit met het oog op een verankering voorbij het experiment. De mBC's werden gebruikt voor gesprekken over de verankering met bestuurders, financiers en andere stakeholders. De kosten-batenafwegingen in de business cases doen recht aan het domeinoverschrijdende karakter van systeeminnovatie en bieden inzicht in zowel het economische als het maatschappelijk nut van de nieuwe praktijken. Hieronder vindt u een samenvatting van de werkwijze en inhoud van de business case. 

Interactief traject

De mBC's van het transitieprogramma zijn gemaakt met inbreng van verschillende stakeholders. Door de interactieve werkwijze raakten beleidsmakers en potentiële financiers betrokken bij het systeeminnovatieve initiatief en bij structurele financiering.

Nadat een eerste versie was gemaakt, volgde een intensief traject van overleg over de mBC tussen de vernieuwers, financiers en andere stakeholders. Daarin werden diensten, kosten, prijzen en waarden vergeleken en werden het businessmodel en de aannames daarachter aangescherpt. 

Vijf perspectieven

In de maatschappelijke business cases van het programma Langdurige Zorg zijn vijf perspectieven samengebracht tot één gedeelde kosten-batenafweging (zie ook figuur). Dat gebeurt in 4 stappen.

Stap 1: Cliëntenperspectief (CP)

Stap 1 bestaat uit het gebruikersperspectief (hier het perspectief van cliënten en verzorgers).

Stap 2: Business model (BM)

Stap 2 is de beschrijving van het business model, dat inzet op een volwassen organisatiemodel. Het businessmodel wordt opgebouwd aan de hand van zes vragen over de nieuwe praktijk of organisatie, inclusief hun relatie en onderlinge afhankelijkheden:

1. Aan wie biedt het systeeminnovatie experiment haar diensten aan (Klantinterface)?
2. Wat biedt de systeeminnovatieve praktijk de cliënten (Product & Diensten: het wat)?
3. Welke specifieke waarden voegen deze diensten toe? (Producten en diensten, gebaseerd bv. op interviews)
4. Hoe bereiken deze diensten de cliënten (Klanteninterface)?
5. Welke relatie is er tussen het product en de cliënten binnen de segmenten (Klanteninterface)?
6. Hoe worden de diensten aan de klanten aangeboden (Infrastructuur)?

Stap 3: Organisatorische aspecten

In stap 3 komen de organisatorische aspecten van het businessmodel aan bod en de maatschappelijke aspecten (in de figuur de Organisatorische (OC) en Maatschappelijke (MC) Case). In deze stap vertaalt men de minimale basisvereisten van het businessmodel in capaciteiten, cliënten en personeel in een kosten-batenafweging op organisatiemodel. De vier bijbehorende vragen zijn:

1. Wat zijn de belangrijkste waardecreërende activiteiten?
2. Wat zijn de belangrijkste capaciteiten?
3. Op welke wijze zet je hier je partnernetwerk in?
4. Wat zijn, per segment, de mogelijke opbrengsten?

Voor de maatschappelijke casus zijn een stakeholderanalyse en impactkaart nodig, en inzicht in de maatschappelijke baten kwalitatief en zo mogelijk ook kwantitatief.

Stap 4: Bedrijfseconomisch en maatschappelijk nut

In stap 4 brengen de betrokkenen het bedrijfseconomisch en maatschappelijk nut samen en wordt een analyse gemaakt over het dekken van tekorten in de maatschappelijke baten. Tot slot trekken de betrokkenen conclusies over de levensvatbaarheid, succesfactoren en risico's van de systeeminnovatie. Bovendien doen zij aanbevelingen voor toekomstige financiering.

Bronnen

• Buurtzorg en Transitieprogramma in de Langdurige Zorg (2009). Maatschappelijke business case Buurtzorg Nederland
• Ontmoetingscentrum Prinsenhof en Transitieprogramma in de langdurige Zorg (2009). Maatschappelijke business case Ontmoetingscentrum Prinsenhof. Managementsamenvatting
• Transitieprogramma in de Landurige Zorg (2009). Maatschappelijke business case Omkeer 2.0.
• Transitieprogramma in de Langdurige zorg i.s.m. Competentiecentrum Transities (2008). Competentiekit experimenteren in de zorg. Conceptversie. Transitieprogramma in de Langdurige Zorg en Competentiecentrum Transities: Utrecht.