Nieuwe financieringsarrangementen rond duurzame energie

U vindt hier vier voorbeelden van nieuwe, creatieve financieringsarrangementen rond duurzame energie die bijdragen aan opschaling en verankering van systeeminnovaties. De vernieuwing zit in een nieuwe manier van omgaan met een of meer van de volgende financieringsaspecten: tijd, spelers (nieuwe partijen of oude partijen met nieuwe rollen) en manieren van verrekening.

Retenergie in Italië en Noorderwind in Nederland

Er komen steeds meer verschillende lokale, duurzame energieproductiesystemen, die succesvolle alternatieve financieringsarrangementen gebruiken die navolging vinden. Op die manier dragen ze bij aan de verandering van de energiemarkt met haar traditionele model van financiering en organisatie: gecentraliseerde productie en levering door grote bedrijven. Ze laten zien dat meer decentrale en lokale energieopwekking mogelijk is, op basis van collectieve arrangementen. 

Regenergie in Italië gebruikt zo'n collectief model, en verkort daarmee ook de afstand tussen de energieproductieketen en consument. Het model dateert van 2008, toen een groep burgers zich verenigden om geld in te zamelen voor voor zonnepanelen voor op het dak van een cooperatie. Hun initiatief sprak aan en er kwam voldoende geld, uit allerlei streken in Italië. Daarop werd de coöperatie Retenergie opgericht. De coöperatie ontwerpt en realiseert duurzame energie bedrijven die gebruik maken van zonne-energie, waterkracht, windenergie of biomassa. Die worden gefinancierd door de aandeelhouders van de coöperatie, die ook de consumenten zijn. 

Noordenwind in Nederland is een soortgelijk initiatief. Het bevordert het collectief bezit van windmolens in Noord-Nederland. De vereniging plaatst en exploiteert windmolens en stimuleert duurzame energie. De vereniging heeft leden en donateurs. De leden lenen geld uit voor het bouwen van windmolens. In ruil krijgen zij een certificaat: het bewijs van de inleg (een achtergestelde lening). Uit de stroomopbrengsten betaalt de vereniging rente en de aflossing van de certificaten. Er zijn certificaten verkrijgbaar met waarden van tussen de € 50 en € 5.000. De certificaten worden binnen tien jaar terugbetaald. Omdat de deelnemers lid zijn van de vereniging, hebben ze zeggenschap, bijvoorbeeld over de rente-uitkering.

Nieuw arrangement energiezuinige producten

Voor veel consumenten is de aankoopprijs van een product belangrijker dan de jaarlijkse (afschrijf)kosten. Dat is een obstakel voor de aanschaf van veel duurzame producten, zoals energiezuinige koelkasten of spaarlampen. Verschillende bedrijven hebben daarom nieuwe financieringsarrangementen bedacht. Een voorbeeld: je schaft bij je energiebedrijf spaarlampen aan en je leverancier verrekent de kostprijs achteraf met de jaarrekening. Die gaat omlaag door de energiebesparing. Zo merk je nauwelijks iets van het aankoopbedrag.

Vergelijkbaar arrangement

Een aantal bouwbedrijven werkt met een vergelijkbaar arrangement. Zij maken schoolgebouwen energiezuiniger en dragen aanvankelijk de investeringskosten. De scholen betalen uit de besparing van de energiekosten. Die besparingen lopen al gauw op tot enkele duizenden euro's per maand.

Boer EN Buur voor zonnepanelen

De Stichting Inclusive Science ontwikkelde Boer EN Buur. Boer EN Buur stimuleert concrete samenwerking en gezamenlijk investeringen van boeren en burgers. Een van de projecten betreft zonnepanelen. Het arrangement houdt in dat burgers voor een aandeel van 250 euro zes jaar lang 50 euro aan waardebonnen krijgen. Die kunnen zij besteden op de boerderij van hun keuze aan producten en diensten.

Duitse Einspeisegezetz

In Duitsland kreeg zonne-energie een sterke impuls door de Einspeisegezetz  (2000). Het doel van de wet is om duurzame energie uit een impasse te halen. Duurzame energie, of ze nu uit zon, wind of biomassa komt, is immers te duur om te concurreren met energie uit fossiele brandstoffen. De wet voorziet in een (tijdelijke) extra vergoeding, waarmee leveranciers een dusdanig hoog bedrag krijgen voor duurzame energie, dat het loont hierin te investeren. Om de industrie niet lui te maken, verlagen de energiebedrijven de subsidie bedrag elk jaar met vijf procent.

Energiebedrijven betalen

Niet de overheid betaalt de Einspeise-vergoeding, maar de energiebedrijven. Er is dus geen reden voor een overheid in geldnood om de regeling te schrappen. De energiebedrijven verrekenen de vergoeding in hun energieprijs - wat het Duitse huishouden gemiddeld 35 euro per jaar kost.

Succes

De wet is een succes: het aantal zonnepanelen steeg exponentieel en de prijs van de panelen daalde. De totale geïnstalleerde capaciteit steeg van honderd megawatt in 2000 tot ruim drieduizend megawatt in 2006, vergelijkbaar met de capaciteit van zes kolencentrales. De Duitse wet is nu voorbeeld voor soortgelijke regelingen in verschillende andere Europese landen.

Bronnen

BoerEnBoer zonnepanelen: www.boerzoektbuur.nl

Reterenergie: www.retenergie.it (Italiaans)

Noordenwind: http://www.noordenwind.org/