Causaalanalyse

 

Gebruikt voor

Reflectie op problemen bij systeeminnovatie

Uitgangspunten

Door een analyse van oorzaak- en gevolgrelaties van een stagnatie rond een systeeminnovatief project of programma goed in kaart te brengen kunt u weloverwogen interventies plegen. Door de projectstrategie te richten op diepere, maar nog wel veranderbare aspecten van het probleem lost u meteen hogere tussenliggende oorzaken op.

Wat doet u?

Bij het maken van een causaalanalyse zijn verschillende taakverdelingen mogelijk:

1. U begeleidt als monitor of projectmanager de deelnemers (betrokkenen bij het transitie-project)
2. Het werk wordt verdeeld tussen de betrokkenen en de manager of monitor
3. U maakt als monitor of projectmanager zelf een causaalanalyse.

Het principe van de analyse is voor de verschillende taakverdelingen nagenoeg gelijk. De causaalanalyse start met een centraal probleem, bijvoorbeeld het probleem dat de ambitie van een systeeminnovatief project of programma dreigt te mislukken. Als u deelnemers begeleidt, vraagt u hen vervolgens de verschillende oorzaken van het probleem te benoemen en de diepere oorzaken daarvan. Die ordent u vervolgens in een soort boom. Van boven naar beneden geeft elke verbindingslijn het antwoord op de vraag "Waarom?" of "Wat is hierbij de diepere oorzaak?". Omgekeerd is de relatie van onder naar boven: 'Als dit laag geplaatste argument het geval is, dan volgt hieruit het hogere, verbonden argument.' De volgende stap is dat de deelnemers de ordening bediscussiëren. Dit leidt tot een opgehelderde en gedeelde probleemdefinitie. Bij een gemengde taakverdeling (optie 2) maakt u als projectmanager of monitor zelf een integrale reconstructie van de geïnventariseerde oorzaken.

De derde en laatste stap is die van een gezamenlijke keuze voor strategische interventies. Die interventies worden gericht op de diepere problemen omdat die ook hoger geplaatste oorzaken en ‘symptomen van stagnatie' zullen oplossen.

Randvoorwaarden

• Deelnemers hebben een goed gevoel nodig voor taal en logica
• In een team van 4-5 deelnemers duurt het construeren van de causaalboom ca. een uur (optie 1). Het gezamenlijke nadenken over strategische interventies om transitieprocessen vlot te trekken kost dan nogmaals een uur. Bij meer dan 5 deelnemers moet volgtijdelijk worden gewerkt. Dit is nodig omdat anders het aantal data te groot wordt voor een sessie van 1-2 uur. In dat geval maken 2 personen een begin. Zij leggen hun resultaat in een volgende sessie aan de groep voor.

Meer informatie

• Klinkers, L. (2002). Beleid begint bij de samenleving. Lemma: Utrecht.
• Mierlo, B. van. et al. (2010). Reflexieve monitoring in actie. Handvatten voor de monitoring van systeeminnovatieprojecten Boxpress:Oisterwijk.

Gebruikt door

Athena Instituut VU: Jacqueline Broerse: j.e.w.broerse@vu.nl