Causale lusdiagrammen

 

Gebruikt voor

Het in kaart brengen van perverse koppelingen of systeemfouten.

Uitgangspunten

Een systeemanalyse waarin oorzaak-gevolgrelaties in kaart worden gebracht levert u een solide basis voor het identificeren van perverse koppelingen of systeemfouten.

Wat doet u?

Met causale lusdiagrammen brengt u, bij voorkeur met mensen die het systeem of probleem goed kennen, ‘bronnen'  van effecten in verband met die effecten. Een voorbeeld is de verzilting in de landbouw. De betrokkenen en eventuele experts geven aan wat relevante variabelen zijn en hoe volgens hen de relatie is tussen die variabelen. In het voorbeeld van verzilting gaat het bijvoorbeeld om de intensivering van de landbouw, het verlagen van het waterpeil daarvoor die tot aantrekking van zout water leidt, negatieve effecten voor de landbouw en natuur en zoetwatertoevoer om effecten tegen te gaan. Benoem vervolgens de aard van de relatie tussen de variabelen. Een koppeling krijgt een positieve score als een toename van de ene variabele leidt tot een toename van de andere variabele. U kent een negatieve score aan een koppeling toe als een toename van de ene variabele leidt tot een afname in de andere variabele.

Met het oog op visievorming/heroriënteren gaat u vervolgens met de deelnemers op zoek naar koppelingen tussen gewenste effecten en de bronnen van die effecten en naar perverse koppelingen. Perverse koppelingen zijn koppelingen tussen gewenste effecten en ongewenste effecten die het bijproduct zijn van gewenste effecten. Hierna zoomt u in op de koppelingen die problematisch lijken. U analyseert in meer detail welke processen daaraan ten grondslag liggen. Daarna volgt in principe gezamenlijke reflectie op die processen en bespreekt u welke perverse koppelingen prioriteit zouden moeten hebben. Dan kan verder worden gepraat over interventies en acties.

Randvoorwaarden

Toepassing van causale lusdiagrammen kost 1-2 dagdelen. De aanpak van causale lusdiagrammen kan van ervaren mensen geleerd worden.

Meer informatie

• Grin, J en Van Staveren, A. (2007). Werken aan systeemin­novaties. Van Gorcum: Assen, pp. 148-150.
• Kirkwood, C. W. (1998). ‘System Behavior and Causal Loop Diagrams'. Hoofdstuk 1 in: System Dynamics: a quick introduction.
• Kim, D.H. (1992). Toolbox: Guidelines for Drawing Causal Loop Diagrams. The Systems Thinker 3 (1), pp. 5-6.

Gebruikt door

Oa: InnovatieNetwerk, Utrecht.